lm, Fot. L. Matuszewska

Za niespełna dwa miesiące, w niedzielę 7 kwietnia 2024 roku, odbędą się wybory samorządowe. Postanowiliśmy w jasny i prosty sposób napisać o tym, kogo będziemy wybierać. 

Materiał powstał w ramach projektu Stowarzyszenia Gazet Lokalnych „Audytor wyborczy sieci mediów lokalnych”, realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego z Funduszy Norweskich.

W wyborach samorządowych wybieramy ludzi, którzy będą sprawować rządy w naszych miastach, gminach, powiatach i województwach. To oni decydują o tym, co się dzieje w miejscowościach, w których mieszkamy i w najbliższej okolicy. To od władzy lokalnej zależy, czy szkoła, do której chodzą wasze dzieci lub wnuki zostanie wyremontowana, czy we wsi będzie świetlica, a w gminie hala sportowa, czy powstanie nowa duża firma, czy ułożą nowy chodnik i utwardzą drogę, czy wybudują basen, czy będzie plac zabaw, klub seniora, szpital,… Samorząd odpowiada za edukację, sport, kulturę, pomoc społeczną,… Zadań ma wiele, dobrze zatem, aby realizowali je mądrzy i odpowiedzialni przedstawiciele naszych lokalnych społeczności. 

W wyborach samorządowych wybierać będziemy:

– radnych sejmiku wojewódzkiego,
– radnych powiatu,
– radnych miasta lub gminy,
– prezydenta miasta, wójta lub burmistrza gminy.

Dlatego idąc do lokalu wyborczego otrzymamy kilka kart wyborczych. Mieszkańcy Leszna – 3 (wybierać będą radnych sejmiku, radnych miasta oraz prezydenta miasta), a wyborcy z gmin powiatu leszczyńskiego – 4 (wybierać będą radnych sejmiku, radnych powiatu, radnych gminy oraz wójta lub burmistrza). 

RADNI SEJMIKU WOJEWÓDZKIEGO

W każdym z województw jest samorząd, na czele którego stoi marszałek oraz radni sejmiku. W województwie wielkopolskim mamy Sejmik Województwa Wielkopolskiego, który składa się z 39 radnych. To właśnie ich będziemy wybierać 7 kwietnia.

Województwo podzielone zostało na 6 okręgów wyborczych. Nasz region to okręg nr 6 obejmujący: Leszno oraz powiaty: leszczyński, gostyński, kościański, rawicki, grodziski, krotoszyński, nowotomyski i wolsztyński. Na okręg numer 6 przypada 7 mandatów. Wyborca otrzyma kartę do głosowania, na której będą wszyscy kandydaci startujący w okręgu, podzieleni na komitety wyborcze, z których startują. Aby głos był ważny głosujący musi wybrać TYLKO JEDNO NAZWISKO.

Wśród obecnych radnych sejmiku mamy – niestety – tylko dwoje reprezentantów subregionu leszczyńskiego. To radny Marek Sowa z Leszna (PiS) i radna Ewa Panowicz z Gronówka w gminie Lipno (KO). Dlatego ważne jest, aby wśród kandydatów jakich będziemy mieć na karcie wyborczej, wskazać na osoby mieszkające w naszym mieście, gminie, czy powiecie. Wybór partii, ugrupowania, komitetu wyborczego to indywidualna sprawa każdego z nas, ale wybór „naszych ludzi” leży w naszym interesie.

Sejmik ma sporą władzę. Wybiera marszałka województwa, a ten powołuje zarząd i organizuje pracę Urzędu Marszałkowskiego. Sejmik m.in. dzieli ogromne pieniądze, jakie region pozyskuje z Unii Europejskiej, decyduje o rozwoju Wielkopolski, prowadzi m.in. szpitale, w tym Wojewódzki Szpital Wielospecjalistyczny w Lesznie. Sejmik podejmuje uchwały dotyczące ochrony środowiska, to on zdecydował np. o zakazie palenia w tzw. kopciuchach. Samorząd wojewódzki w Poznaniu w tej kadencji wybudował i prowadzi m.in. nowoczesny szpital dziecięcy w Poznaniu, gdzie trafiają pali pacjenci z całej Wielkopolski. Urząd Marszałkowski jest odpowiedzialny za kolej regionalną w Wielkopolsce, dotuje działalność instytucji kultury, czy modernizacje dróg. W naszym interesie jest, abyśmy w Sejmiku Województwa Wielkopolskiego mieli jak najwięcej swoich przedstawicieli, którzy będą bronić spraw naszego leszczyńskiego subregionu.   

RADNI POWIATU

Powiat to kolejny szczebel samorządu. Niższy od wojewódzkiego. Każde województwo składa się z powiatów. A każdy powiat ma swoich radnych i starostę. My, wyborcy, wybieramy jedynie radnych. Starostę wytupują radni.

Rada Powiatu Leszczyńskiego składa się z 17 radnych. Wybierani są oni w czterech okręgach wyborczych. Okręg nr 1 to gminy Krzemieniewo i Osieczna, okręg nr 2 – Lipno i Święciechowa, okręg nr 3 – Rydzyna, okręg nr 4 – Wijewo i Włoszakowice. Wyborca przynależy do okręgu, w którym zamieszkuje, na karcie do głosowania wybiera TYLKO JEDNĄ KANDYDATKĘ lub KANDYDATA. 

Powiat odpowiada za stan, remonty i budowę dróg powiatowych, prowadzi Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, organizuje wydział komunikacji, gdzie rejestrujemy auta i odbieramy prawo jazdy. Powiat prowadzi też szkoły, w przypadku powiatu leszczyńskiego jest to przede wszystkim Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Rydzynie. Powiatom podlegają też szpitale – tak jest w Gostyniu, Rawiczu, czy Kościanie. Szpital w Lesznie prowadzi samorząd wojewódzki. Dominującą działalnością powiatu leszczyńskiego jest rozwój sieci ścieżek rowerowych i remonty dróg oraz ich utrzymanie w należytym stanie. Powiat leszczyński dotuje szpital, policję, czy straż pożarną. W czasie pandemii organizował punkty szczepień. 

RADNI MIASTA LUB GMINY

Samorząd miejski czy gminny to najniższy szczebel samorządu terytorialnego, najbliżej nas mieszkańców. Gminy dzielą się na miejskie – jak Leszno, miejsko-wiejskie – jak np. Rydzyna, Osieczna, Gostyń, czy Rawicz oraz wiejskie – jak np. Lipno, Krzemieniewo, Święciechowa, Włoszakowice i Wijewo. W gminach wybieramy radnych. Ich liczba jest uzależniona od liczby mieszkańców. Leszno ma 23 radnych, Krzemieniewo – 15, Lipno – 15, Osieczna – 15, Rydzyna – 15, Święciechowa – 15, Wijewo – 15, Włoszakowice – 15.

W Lesznie wymieramy Radę Miejską. Miasto podzielone jest na 4 okręgi wyborcze. Wyborcy głosują zgodnie z miejscem zamieszkania i jeśli głos ma być ważny, na karcie wyborczej zakreślają TYLKO JEDNO NAZWISKO.

Inaczej jest w wyborach do rad w gminach Krzemieniewo, Lipno, Osieczna, Rydzyna, Święciechowa, Wijewo i Włoszakowice. W każdej z nich jest po 15 okręgów wyborczych. Do rady wchodzi jedna osoba z każdego okręgu – ta, która zdobędzie najwięcej głosów. Wybieramy zatem TYLKO JEDNEGO KANDYDATA lub KANDYDATKĘ.

Radni przyjmują uchwały, które decydują m.in. o podatkach i opłatach lokalnych, wysokościach czynszów w mieszkaniach komunalnych, opłatach targowych, czy parkingowych. Co roku uchwalają budżet gminy, w którym określają, jakie inwestycje samorząd będzie realizował, ile pieniędzy przeznaczą na szkoły, przedszkola, czy będą dopłacać do żłobków. Radni nadają nazwy ulicom, mogą decydować o przyznaniu wyróżnień dla osób zasłużonych dla gminy. Samorządy miast i gmin są odpowiedzialne za prowadzenie szkół, obiekty sportowe, drogi, chodniki, ścieżki rowerowe. To radni decydują, czy w gminie powstanie duży zakład produkcyjny, wysypisko śmieci, park czy plac zabaw. To radni decydują, czy miasto lub gmina się zadłuża. Samorząd zajmuje się także pomocą społeczną. W urzędach miast i gmin działają Urzędy Stanu Cywilnego, udzielające ślubów i prowadzące spisy mieszkańców.  

PREZYDENT MIASTA, WÓJT lub BURMISTRZ GMINY 

Od reformy samorządowej w roku 1990 do roku 2002 prezydentów miast, wójtów i burmistrzów wybierali radni. Dopiero od roku 2002 wybory na te stanowiska są bezpośrednie, a więc to my – mieszkańcy decydujemy o tym, kto będzie prezydentem, wójtem lub burmistrzem naszego miasta lub gminy. W Lesznie wybieramy prezydenta. W Osiecznej i Rydzynie – gminach miejsko-wiejskich – burmistrzów, a w Lipnie, Krzemieniewie, Święciechowie, Wijewie i Włoszakowicach – wójtów.  

Prezydentem miasta, wójtem lub burmistrzem może być osoba, która w dniu głosowania ukończyła 25 lat. Nie musi zamieszkiwać na terenie miasta lub gminy, gdzie kandyduje. Nie wobec niej wymogów dotyczących wykształcenia czy doświadczenia. Jest wymóg posiadania pełni praw publicznych. 

Prezydent, wójt lub burmistrz mogą pełnić swój urząd dwie następujące po sobie kadencje. To prawo obowiązuje dopiero od ostatnich wyborów. Tak więc wszyscy obecni włodarze miast i gmin, jeśli wystartują w wyborach 7 kwietnia i je wygrają, w kolejnych wyborach – za 5 lat- nie będą mogli być kandydatami na pełnione teraz funkcje.

Wybory prezydenta, wójta lub burmistrza wygrywa ten kandydat, który w dniu głosowania zdobędzie najwięcej głosów wyborców. Jeśli kandydatów jest więcej niż dwoje, wówczas wygrywa ten, który zbierze tych głosów 50 procent plus 1. Jeżeli żaden z nich tego progu nie przekroczy, wtedy dwoje z największym poparciem, zmierzy się w drugiej turze, zaplanowanej dwa tygodnie później, w niedzielę, 21 kwietnia. Także w tych wyborach wyborca odda ważny głos, jeśli postawi znak X przy TYLKO JEDNYM NAZWISKU.

Może się zdarzyć także tak, że kandydat na prezydenta, wójta lub burmistrza będzie tylko jeden. Wtedy na karcie wyborczej obok jego nazwiska wyborca zakreśla TAK lub NIE, wyrażając aprobatę lub sprzeciw dla tej osoby. Jeśli do wyborów nie stanie żaden kandydat, to włodarza gminy wybiorą radni.

Opisane wyżej dwa scenariusze (kiedy kandydat jest jeden lub nie ma go wcale) ani w Lesznie, ani w gminach powiatu leszczyńskiego raczej nie mają szansy się spełnić. Wszystko wskazuje na to, że w każdej gminie kandydatów na włodarzy będzie przynajmniej dwóch. Start w wyborach zapowiedzieli: obecny prezydent Leszna Łukasz Borowiak, obecny burmistrz Rydzyny Kornel Malcherek, obecni wójtowie Lipna – Łukasz Litka, Krzemieniewa – Radosław Sobecki, Święciechowy – Marek Lorych, Wijewa – Mieczysław Drożdżyński i Włoszakowic – Robert Kasperczak. Nie kandyduje już wieloletni burmistrz Osiecznej Stanisław Glapiak, który jednak wystartuje wyborach, ale na radnego powiatu leszczyńskiego.

Kandydatów na prezydenta, wójtów lub burmistrzów można zgłaszać gminnym komisjom wyborczym do 14 marca.  

Prezydenci, wójtowie lub burmistrzowie to władza wykonawcza w gminach. Rządzą samorządami, mają do tego swoich zastępców i urzędników, kierowników jednostek samorządowych, wykonują uchwały rady miasta lub gminy i przed radnymi muszą się tłumaczyć. Niezadowoleni z włodarzy mieszkańcy mogą spróbować ich odwołać w referendum, ale bardzo rzadko to się udaje.
*  
Kadencja władz samorządowych wszystkich szczebli trwa obecnie 5 lat. Tak więc, jeśli nic się nie zmieni, kolejne wybory samorządowe będą wiosną 2029 roku.

Lidia Matuszewska

Link do tekstu: Kogo my tak naprawdę będziemy wybierać w wyborach, które odbędą się 7 kwietnia? Gazeta ABC