Pomysł (i potrzeba) powołania organizacji zrzeszającej wydawców niezależnych gazet lokalnych pojawiły się pod koniec lat 90. Na rynku istniały już co prawda stowarzyszenia gazet, skupiających się na lokalności, ale nam zależało, by była to lokalność łączona z niezależnością, zwłaszcza od miejscowej władzy.
Połączeni tą ideą, znając się z wcześniejszych spotkań i kontaktów, postanowiliśmy działać. Już wtedy nas doceniano – byliśmy laureatami ogólnopolskich konkursów dla niezależnej prasy lokalnej, organizowanych przez Fundację IDEE (Instytut na rzecz Demokracji w Europie Wschodniej). Mieliśmy za sobą udział w projektach krajowych (Program pomocy niezależnej prasie lokalnej) i międzynarodowych (m.in. programy stażowe dla redaktorów prasy lokalnej z Białorusi i Ukrainy). Jednocześnie czuliśmy potrzebę wymiany doświadczeń i szkoleń wśród niekonkurujących ze sobą wydawnictw. Było to głównie związane z ogólną sytuacją na rynku prasy. Po pierwsze, wielkie koncerny medialne zaczęły coraz poważniej interesować się rynkiem lokalnym, stwarzając zagrożenie dla małych niezależnych wydawnictw; po drugie czuliśmy potrzebę powołania instytucji reprezentującej nasze interesy w obliczu rosnącej konkurencji na lokalnym rynku prasowym oraz planów wprowadzenia podatku VAT na druk i sprzedaż prasy.
1999, czyli SWPNPL
Decyzję o powołaniu stowarzyszenia podjęliśmy na XIII Spotkaniu Wydawców i Redaktorów Niezależnej Prasy Lokalnej w Żninie (grudzień 1998). Formalnie zostało zarejestrowane wiosną 1999 roku pod nazwą Stowarzyszenie Wydawców Polskiej Niezależnej Prasy Lokalnej. Należało do niego 25 członków, a cele, jakie sobie postawiliśmy, to:
- integracja środowiska polskich wydawców prywatnych gazet lokalnych,
- działanie na rzecz wzmocnienia organizacyjnego i ekonomicznego gazet lokalnych,
- obrona przed nieuczciwą konkurencją,
- działania lobbingowe i promocyjne na rzecz prywatnej prasy lokalnej.
2001, czyli SGL
W pracę naszego stowarzyszenia zaangażowała się Anna Hejman, ówczesny koordynator Programu pomocy niezależnej prasie lokalnej w Fundacji IDEE, która od przez jakiś użyczała stowarzyszeniu siedziby. Dzięki dobrej współpracy obu instytucji na początku 2001 roku w siedzibie IDEE rozpoczęło działalność biuro Stowarzyszenia Wydawców Polskiej Niezależnej Pracy Lokalnej.
To był dla nas dobry rok. W 2001 zmieniliśmy nazwę na Stowarzyszenie Gazet Lokalnych (SGL). Otrzymaliśmy też pierwszy w naszej historii grant z Ambasady Stanów Zjednoczonych – obejmował drugi etap projektu „Szkolenie trenerów niezależnej prasy lokalnej”, prowadzonego w przez Fundację IDEE we współpracy z Fundacją Edukacja dla Demokracji.
Zaczęliśmy prężnie się rozwijać. Rozpoczęliśmy intensywne działania szkoleniowe dla wydawców, redaktorów i pracowników działów sprzedaży reklam. Utworzyliśmy zespół profesjonalnych trenerów, wdrożyliśmy program prawny związany w funkcjonowaniem wydawnictwa i redakcji. Dzięki wsparciu z Brytyjskiego Funduszu Know How opracowaliśmy wzorzec badań czytelnictwa w gazetach lokalnych, który pilotażowo zastosowano w kilkunastu gazetach. Pozwoliło to nam stworzyć własny, rzetelny i wiarygodny, program badania czytelnictwa na poziomie lokalnym, który do dziś funkcjonuje z powodzeniem i stał się podstawową do kolejnego udanego przedsięwzięcia.
Pod koniec 2003 roku powstało porozumienie reklamowe „Tygodnik Lokalny”. To sieć reklamowa, za pośrednictwem której pozyskujemy dla naszych wydawców reklamy z rynku centralnego.
SGL Local Press
Od 2008 roku prowadzimy konkurs na najlepsze materiały zamieszczane w gazetach lokalnych. W ciągu kilku lat „SGL Local Press” stał się najbardziej prestiżowym ogólnopolskim konkursem dla polskich gazet lokalnych i marką naszego stowarzyszenia. Przedsięwzięcie ma charakter otwarty – do udziału w nim zapraszamy wszystkie niezależne gazety lokalne z Polski. Nadesłane prace oceniają dziennikarze z dużym dorobkiem zawodowym – w kolejnych edycjach konkursu jury przewodniczyli: Piotr Najsztub, Tomasz Wróblewski, Teresa Torańska, Igor Janke, Anna Marszałek, Mariusz Szczygieł.
Media dla Demokracji
Stowarzyszenie Gazet Lokalnych ma w swoim gronie wydawców, redaktorów naczelnych i dziennikarzy gotowych służyć unikatowym doświadczeniem. Po pierwsze – doświadczeniem w pracy w lokalnych mediach, które profesjonalnie, tydzień w tydzień, towarzyszą budowaniu w Polsce demokracji. Po drugie – doświadczeniem z czasów transformacji po roku 1989 i pamięcią czasów starego reżimu.
Postanowiliśmy się nim podzielić, tym bardziej, że są wśród nas eksperci, którzy – w ramach współpracy z innymi organizacjami pozarządowymi – uczestniczą w międzynarodowych programach pomocowych od połowy lat 90. W 2012 roku ruszyliśmy z własnym programem „Media dla Demokracji”. Jego celem jest wspieranie rozwoju demokracji lokalnej poprzez rozwój lokalnych mediów poza granicami Polski, głównie w krajach postradzieckich. Pomagaliśmy (i pomagamy) w wielu krajach m.in. Białorusi, Ukrainie, Mołdawii, Azerbejdżanie, Gruzji, Kirgistanie, Tadżykistanie, Tunezji i w Birmie. Zapraszamy na staże i wizyty studyjne do naszych redakcji swoich kolegów z całego świata.
Lobbing i promocja
Nieustannie działamy na rzecz poprawy warunków funkcjonowania i rozwoju prasy lokalnej w Polsce. Lobbujemy w sprawie zapisów ustawy w Prawie prasowym, ustawie o VAT (przywrócenie zerowej stawki podatku VAT na druk i sprzedaż prasy) i ustawie o dostępie do informacji publicznej. Walczymy o zniesienie artykułu 212 kk, a także o wyeliminowanie z rynku, wydawanych w ramach budżetów gminnych, gazet samorządowych, które uważamy za nieuczciwą konkurencję.
Obecnie (stan na 2024) Stowarzyszenie Gazet Lokalnych skupia 58 wydawców 60 niezależnych gazet lokalnych i 75 portali z całej Polski. W 2001 uruchomiliśmy wspólny portal internetowy www.gazetylokalne.pl. Dwa lata później otworzyliśmy nasze biuro przy ul. Foksal w Warszawie, gdzie pracujemy do dziś.